شرط بندی ورزشی در ایران
در عصر حاضر ورزش به عرصه ظهور و بازنمایی رفتار، نگرش و ارزشهای معنادار بدل شده است. این پدیده چندوجهی بهگونهای وارد متن زندگی انسانها شده است که در برخی موارد میتوان با توجه به نگرش افراد و مشارکت در فعالیتهای ورزشی طرز تفکر، سبک زندگی و میزان سرمایه اجتماعی آنان را بازشناسی کرد. در اهمیت این پدیده اجتماعی میتوان گفت که مردم سراسر دنیا و در مکانهای اجتماعی مختلف، بهطور فزایندهای به گفتگو در مورد ورزش میپردازند.
شرط بندی عبارت است از به خطر انداختن چیزی در قبال نتیجۀ یک رویداد. شرط بندی در اصطلاح فقهی نوعی قمار شناخته میشود. در منابع فقهی، قمار از قراردادی بین دو یا چند شخص که بازی مخصوصی میکنند و هر یک از آنها برنده شود، دیگران مال معینی را به او میدهند.شرط بندی ازنظر اسلام فعلی حرام است، حتی اگر برای پیشبینی رشتههای ورزشی مثل فوتبال که ذاتاً حرام نیستند انجام شود، چون این نوع پیشبینی با شرط بندی و بردوباخت مالی همراه است، قمار شمردهشده، حرام است. پس بنابراین شرط بندی در اسلام در هرگونه بازی حرام است، مگر در موارد استثنایی مانند شنا، تیراندازی و اسبسواری (نجفی،۱۳۸۰). شرط بندی پدیده ای شناخته شده برای انسان است، به گونه ای که منابع قدیمی همانند هومر از شرط بندی بر روی مسابقات باستانی سخن گفته اند.شرط بندی ورزشی در کشورمان بخصوص در چند سال اخیر در شمال کشور رو به فزونی گذارده و آمارهای اعلامشده از سوی مراجع قضائی و سیاسی کشور گواه تبدیلشدن این پدیده به یک مسئلهی اجتماعی است. با توجه به اهمیت بالای ورزش در کشورهای مختلف و خیل عظیم هواداران در رشتههای مختلف ورزشی شرکتهای بزرگ ورزشی، کارخانههای صنعتی، رسانههای گروهی و صنعت شرط بندی (سایتها و بنگاههای شرط بندی فوتبال در دو شکل قانونی و غیرقانونی) نگاه ویژهای به این عرصه داشتهاند.
اگر این روزها سری به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی زده باشید، حتما به وفور به تبلیغات مربوط به پیش بینی نتایج مسابقات ورزشی به خصوص فوتبال برخورد کرده اید. قطعا لازم نیست بازگو کنیم که از واژه پیش بینی به جای واژه شرط بندی استفاده می شود تا با استفاده از کلاه شرعی به فعالیت خود ادامه داده و مانع فیلترینگ این قبیل سایت ها و ممانعت از فعالیت آنها شود.شرط بندی در مسابقات ورزشی ایران به خصوص فوتبال به حدی پیش رفته است که حتی مربیان و بازیکنان لیگ برتری و دسته های پایین لیگ فوتبال را آلوده کرده است. در حال حاضر، پیش بینی مسابقات فوتبال در برخی از شهرهای کشورمان تبدیل به تجارت سودآوری برای گردانندگان آن شده است و از آنجا که در انجام پیش بینی مسابقات اقدام به معاملات پولی می شود.در حال حاضر شرط بندی در بسیاری از کشورهای جهان در دو شکل قانونی و غیرقانونی آن صورت میگیرد. بنا بر آمار منتشرشده از سوی مراجع مرتبط، در حال حاضر بیش از ۲۸۰۰ سایت شرط بندی آنلاین با مجوز قانونی مشغول به فعالیت هستند. همچنین افرادی که به شرط بندیهای ورزشی مشغول هستند ۹۴ میلیون دلار پول در سال ۲۰۰۶ صرف شرط بندی بر روی مسابقات فوتبال آمریکایی کردهاند، از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ منافع حاصل از شرط بندی اینترنتی ۹/۹ درصد بوده و در آماری دیگر منافع جهانی شرط بندی آنلاین ورزشی را ۵۲ درصد در سال ۲۰۰۴ و ۴۵/۴ درصد در سال ۲۰۱۰ ذکر کرده است. آمار نشان میدهد که قاره اروپا در سال ۲۰۱۰ با سود ۳۴/۳۴ درصد در مکان اول، قاره آسیا ۳۱/۱۰ درصد در مرتبه دوم و قاره آمریکای جنوبی ۳۰/۸ درصد در مکان سوم قرارگرفتهاند. شرط بندیهای ورزشی در کشورمان نیز بهخصوص در چند سال اخیر در شمال کشور، رو به فزونی گذارده و آمارهای اعلامشده از سوی مراجع سیاسی و قضایی کشور گواه تبدیلشدن این پدیده به یک مسئله اجتماعی است .بهعنوانمثال، به گزارش سایت خبری عصر ایران؛ سایتهای شرط بندی فارسیزبان در سالهای اخیر با عدم برخورد جدی و قانونی، توسعه چشمگیری داشته و بر روی تمامی رقابتهای ورزشی و بهطور خاص فوتبالی سایه افکنده ،بهگونهای که رئیس پلیس فتا (۱۳۹۲) در مصاحبه با خبرگزاریهای کشور از شناسایی بیش از ۳۰۰ سایت شرط بندی خبر داده و مستند شوک در برنامهای اختصاصی در سال ۱۳۹۲ به موضوع شرطبندیهای ورزشی پرداختند.
به عقیده دلانی ورزش، بستری مناسب برای شرط بندی فراهم میکند، بازیهای هفتگی، اهمیت هر مسابقه برای قمارباز را تضمین میکند و قماربازان همچون هواداران ورزشی، نتایج مسابقات را دنبال کرده، پیگیر مصدومیت بازیکنان بوده و حتی به وضعیت جوی مسابقه که بهاحتمالزیاد بر روی نتیجه بازی اثرگذار است، توجه میکنند. در حقیقت امروز اقشار مختلف جامعه، بهخصوص قشر جوان با تنوعی از فرصتهای شرط بندی روبرو بوده بسیاری از آنها در اشکال متنوعی از شرط بندی مشغول میگردند چنین رشد سریعی در فعالیتهای شرط بندی، توجه بسیاری از محققین و صاحبنظران را در حوزههای مختلف جرمشناسی، روانشناسی و جامعهشناسی به خود جلب نموده و محرک مطالعات اجتماعی در باب علل شیوع این پدیده و ویژگیهای افراد قمارباز و پیامدهای منفی آن شده است.
در ایران شمار سایتهای شرط بندی و قمار آنلاین به بیش از ۳۵۰ دامنه میرسد که براساس اظهارات کارشناسان گردش مالی هرکدام از سایتها در شبانهروز بیش از یک میلیارد تومان است. سایتهای شرط بندی آنلاین درآمد بالایی دارند و بابت شرط بندی که در بسترشان انجام میشود کارمزد دریافت میکنند. مثلاً در ازای گردش مالی معادل یک میلیارد تومان، ۱۰ درصد به عنوان سهم یا کارمزد گردانندگان این سایتهای شرط بندی و قمار از کل پولهای جمعآوری شده است کسر میشود؛ مبالغ هنگفتی که با کلاهبرداری و فریب مردم و در سایه بیتوجهی مسئولان مربوطه از طریق شبکه بانکی کشور، وارد حسابهای این قمارخانهداران آنلاین میشود.
شرطبندی زیر پوست ورزش در جریان است و به صورت مافیایی عمل میکند که باید به جنگ آن رفت. اگر در ایران خواهان پیشگیری از این پدیده اجتماعی هستیم باید آگاهی طیفهای مختلف جامعه بویژه جوانان را از کارکردهای نامناسب این پدیده در ورزشی بالا ببریم. پلیس فتا اعلام میکند گردانندگان این سایتها طبق قانون مرتکب جرم شدهاند و پلیس با آنها برخورد میکند. پلیس فتا براساس قانون جرایم رایانهای میتواند با قمارخانههای اینترنتی برخورد کند و دست پلیس در این رابطه باز است و امکان رسیدگی وجود دارد، اما برای اصلاح این پدیده اجتماعی به عزم ملی نیازمند است
یکی از اصلیترین مشکلاتی که در جامعه امروزی وجود دارد فراگیر شدن بیش از حد سایتهای شرط بندی است. سایتهایی که با کمترین تبلیغ بیشترین عضو را میگیرند و از آنها هر طور دلشان بخواهد سوءاستفاده میکنند. در حال حاضر کانالهای مختلف تلگرامی، شبکههای مختلف ماهوارهای یا صفحههای اینستاگرامی؛ همه بستری مناسب برای متولیان این سایتها هستند. سایتهایی که با کمترین خرج راهاندازی میشوند و در کمترین زمان رویای میلیونر شدن را از ذهن کاربرانشان میدزدند و آن را به حساب خود واریز میکنند. اکثر سایتهای شرط بندی در ایران با فیلترینگ مواجه شدند. اما همه میدانند در وضعیت امروزی فیلتر شدن یک سایت اصلا تضمین مناسبی برای کم شدن بازدیدکنندگانش نیست. البته که در این میان سایتهای زیادی هم وجود دارند که آزادانه و با تغییر آدرس هفتگی بدون فیلتر به کار خودشان ادامه میدهند. مطمئنا اصلیترین ترفند این سایتها برای جذب افراد تبلیغات زیاد است. تبلیغاتی که در وهله اول شاید هرکسی را وسوسه کند. مخصوصا وقتی یک سایت امکان شارژ مالی حساب هر کاربر را به حداقل ممکن میرساند و طرف مقابل حتی با کمترین مبلغ میتواند وارد فضای مورد بحث شود. مبلغی که چه در صورت برد و چه در صورت باخت، گام بلندی روی ذهن کاربر برمیدارد تا او دوباره دارایی خودش را با سودجویان سایتهای مختلف به اشتراک بگذارد.
اکنون در ایران شرط بندی مسابقات در رشتههای مختلف و سطوح متفاوت منطقهای، باشگاهی، ملی و بینالمللی انجام میشود و بیش از همه، رشتۀ فوتبال در محور توجه شرط بندان قرار دارد. برگههای شرط بندی که در اصطلاح به آن توتو میگویند با پرداخت مبلغی خریداری و مشخصات خریدار ثبت میشود و پس از پایان مسابقه، چنانچه نتایج پیشبینی او درست بوده باشد، جایزهای درخور توجه به او داده میشود. در پایان هر بار شرط بندی، آماری از تعداد نفرات شرکتکننده در مسابقه ارائه میشود و برنده میتواند جایگاه خود را در بین نفرات شرکتکننده در مسابقه مشاهده نماید و جایگاه خود را در بین نفرات شرکتکنندگان ارزیابی کند. محل توزیع برگههای توتو عموماً در روزنامهفروشیها و فروشگاههاست و این روزها شاهد آن هستیم که بسیاری از سایتهای اینترنتی نیز به پیشبینی و شرط بندی مسابقات ورزشی میپردازند . در مطالعهای که توسط علی وردی نیا و همکاران (۱۳۹۵)، با عنوان تبیین شرط بندی ورزشی دانشجویان دانشگاه رشت از دیدگاه نظریه یادگیری اجتماعی ایکرز صورت گرفته است به این نتیجه رسیدهاند که میزان مشارکت دانشجویان در فعالیتهای شرط بندی و میزان تمایل به چنین فعالیتهایی در بستری اجتماعی صورت میگیرد و تغییر چنین الگوی رفتاری منبعث از محیط اجتماعی در وهلهی اول نیازمند الگوسازی فرهنگی مناسب و در وهلهی دوم برنامههای پیشگیرانه حمایتی برای گروههای هدف است.شرط بندی ورزشی در جامعه وجود دارد و کتمان این پدیده مشکلات را بیشتر خواهد کرد، اما در برخورد با این پدیده باید ساز و کار مناسب به وجود آورد و ارگانهای مرتبط، نظارت و کنترل را جدیتر دنبال کنند. بدون تردید رعایت حدود مذهبی و پررنگ کردن تعالیم دینی در شرط بندی و نظارت و مدیریت بهینه در این مسیر به طیفهای مختلف جامعه که به این سمت گرایش دارند، کمک میکند. در نگاه عامیانه شرط بندی سود زیاد با زحمت کم دارد و طبیعی است در این میان نوجوانان و جوانان به این سمت سوق داده شوند؛ بنابراین جلوگیری از سوءاستفادهها و کلاهبرداری از افراد جوان جامعه به برنامهریزی گستردهای نیاز دارد که قطعا با فیلتر شدن چند سایت نمیتوانیم به این نوع برنامهریزی دست پیدا کنیم.
هرگونه کپی برداری بدون ذکر منبع (faravarzesh.com)پیگرد قانونی دارد.